دیانا و ساقی رضوان که قبلاً گفته بودند خدا میتواند عالمی بهتر از این عالم خلق کند، در پاسخ به سوال دوم (چرا خدایی که قادر به خلق عالم بهتر بوده، آن را خلق نکرده است؟) پاسخهایی دادند. ابتدا به بررسی قسمتی از پاسخ آنها میپردازم و بعد سراغ پاسخ رهگذر و آفتابگردون میرم: 1- دیانا: قرار نیست اگر هرچیزی بهترش وجود داشته باشه پس حتما همون رو داشت و انجام داد. شاید ما لیاقتش رو نداشتیم. اتفاقاً هرچیزی بهترش وجود داشته باشه، باید حتماً همون را داشت و انجام داد. دلیلش هم صفت «خیر محض» خداست. خدا از افاضه و اعطای هیچ خیری به بندهاش حذر نمیکنه و این افاضه هیچ ربطی به خوبی و بدی بندهاش نداره، یعنی اصلاً چیزی نمیتونه خیرت او را محدود کند. اگر خیری وجود داشته باشد و او از خلق آن ممانععت کند، خدشهای به خیرخواهی محض او وارد شده است، و چون چنین چیزی ممکن نیست، پس باید باور داشت که او همه خیرات را خلق کرده است. 2- ساقی رضوان: شاید صلاح دیده همینو بیافرینه... اگه بعداً صلاح دیگهای ببینه حتماً همونو انجام میده. به بقیه چه ربطی داره؟ اگر قبول داشته باشیم که این عالم بهترین عالم ممکن نیست، در این صورت قبول اینکه خدا صلاح دیده همین رو بیافریند به همان اشکال مربوط به خیر محض برمیگردیم. به علاوه اگر قرار باشه در مصلحت خدا تغییری به وجود بیاد و تصمیمش درباره چیزی تغییر کنه، کلی اشکالات بعدی درباره علم خدا به وجود میآد. مثل اینکه خدا قبلاً چیزی رو مصلحت دانسته اما بعداً نظرش درباره این مصلحت تغییر کرده و چیز دیگری را مصلحت دانسته! این یعنی خدا از ابتدا آگاه نبوده که مصلحت، ولو در آینده، چیز دیگری؟! در حالیکه خدا عالم مطلق است! پس این فرض نیز باطل است و محال است که مصلحت خدا بعداً تغییر کند. 3- دیانا: شاید عالم از این بهتر بوده و اعمال آدما باعث شده اینجوری بشه، شایدم همین عالم بهترین عالم هست، از کجا معلوم که نیست؟! در این پاسخ، دیانا به نوعی اولین پاسخش رو درباره عالم بهتر تغییر داده و گفته شاید همین عالم بهترین عالم هست و دلیلی هم برای وجود بعضی بدیها و شرور موجود در این عالم آورده (اعمال آدمها). چون پاسخ رهگذر و آفتابگردون هم همین بود که عالم موجود بهترین عالم است، پاسخ آنها رو هم مطرح میکنم و همه رو با هم بررسی میکنم. 4- رهگذر: اگه میشد عالم بهتری خلق کنه حتماً خلق کرده بود 5- آفتابگردون: چه عالمی بهتر از این عالم انتظار داری؟ اصلا آیا بهتری وجود داره یا نه؟ ملاک ارزیابیت چیه؟ میدونی که من نجوم کار کردم و در این علم با ابعاد جهان خلقت و با عوالم مادی و حتی معنوی سر و کله میزنیم و دهنمون باز مونده از گستردگی هایی که هنوز که هنوز بخش عظیمیش برامون غیر قابل درک و ناشناخته ست و تنها به قطره ای از دریا رسیدیم و این قطره البته خودش بسیار گسترده تر از اونیه که فکرشو بکنی.... جواب من اینه... من فکر میکنم که خدا بهترین رو آفریده و این بهترین هنوز برای ما قابل کشف و دستیابی کامل نیست و هرگز هم به نهایت درکش نخواهیم رسید.... و همه ی این بی نهایت ها و گستردگی ها، آیات قدرت پروردگار قادر ما هستند..... فکر میکنم بهترین پاسخی که میتوان به سوال اولیه داد (آیا خدا قادر به خلق عالم بهتر هست؟) پاسخهایی از این دست باشد. خدا قادر مطلق است، اما این قادر بودن دلیل بر خلق هر چیزی نمیشود. مثلاً چون خدا قادر است، دلیل نمیشود بتواند همه عالم را درون یک تخم مرغ جای دهد! این نتوانستن خللی در قدرت او به وجود نمی آورد زیرا جای دادن عالم به این بزرگی درون تخم مرغ به آن کوچکی تناقض منطقی دربردارد و منطقاً ناممکن است! پرسش از توانایی خدا برای خلق عالم بهتر نیز همینطور است. یعنی مثل همان مثال عالم و تخم مرغ، این خود پرسش است که نادرست است و ما را در پاسخ دچار مشکل میکند! همانطور که در طول محاورات مشاهده کردید، اگر ما در پاسخ به سوال اولیه (آیا خدا قادر به خلق عالم بهتر هست؟) پاسخ منفی را انتخاب میکردیم، اعتراض میشد که قدرت خدا زیر سوال رفته و اگر پاسخ مثبت را انتخاب میکردیم خیریت و عالمیت خدا و چه بسا اوصاف دیگر او به زیر سوال میرفت! حال آنکه از اساس خود پرسش مشکل داشته است که این تناقضات بعدی را به وجود آورده است! بله، عالم موجود بهترین عالم است. به این دلیل که خدای عالِم مطلق، از ازل بر هر چیزی آگاه و بر خلق هر چیزی قادر بوده و در این میان بهترینها را آفریده است. علم او همچون علم ما نیست که در طی زمان کامل و کامل تر شود، بلکه همه چیز از ابتدا نزد او حاضر بوده است. این قبیل پرسشها نیز، از ناآگاهی و ضعف ذهن بشر برمیخیزد و اگر دربارهی آن دقت نشود، ممکن است به پاسخهایی برسد که مستلزم نقص و کاستی در اوصاف و ذات باری تعالی باشد، که محال است! دیانا با یکی از جملاتش، موضوع محاوره بعدی رو مشخص کرد: وجود شر در عالم موجود و دلیل آن! ان شاء الله هفته آینده درباره این موضوع محاوره ای برقرار میکنیم.